|
Cruceiro
incluido en la obra "ARQUITECTURA DE INTERMEDIACIÓN NO VAL DE
MIÑOR. CRUCEIROS E PETOS DE ÁNIMAS", de Antonio
Soliño Troncoso y María Xosé Pérez
González. Instituto de Estudos Miñoranos, 2019, pags
214-219
Cruceiro da Santa
Parte del texto contenido en esta obra:
DATACIÓN
Non temos datos da súa fundación. Atendendo a
cuestións tipolóxicas e de estilo tales como a case
inexistencia de capitel, o tipo de fuste, a erosionada
representación de caveiras-monstro, o tratamento plano e
adherido das representacions, a cara moi de nena da Virxe e o grao de
desgaste que presenta todo o monumento, con mención particular
para os chanzos da plataforma, pedestal e varal, pensamos poderia
tratarse dunha obra de inicios do XVII.
CONSERVACIÓN
Na década dos setenta do século pasado, segundo parece,
foron subtraidos dous grupos escultoricos que completaban o monumento
dos que trataremos no seguinte apartado. Todo o conxunto, como xa
anteriormente comentamos, presenta un avanzado estado de erosión
-particularmente notable na plataforma, pedestal e varal- consecuencia
moi probablemente da súa antigüidade e, tamén, do
sometemento a sistemas de limpeza moi agresivos. Isto sucedeu na
década dos noventa do século pasado, máis non debe
equivocarnos. Igual sistema foi empregado ao mesmo tempo no seu
veciño, o cruceiro do Adro das Merces, e nin o desgaste nina
imaxe de antigüidade son equivalentes. O Cristo esculpido no
anverso ten danos nas mans.
COMENTARIOS E LENDAS
Visitado O 12 de abril de 2007.
No anverso, que mira cara á capela, aparece sobre o chanzo de
maior altura un grupo escultórico pegado na base con morteiro de
cemento que non é outra cousa que unha cruz doutro cruceiro,
hoxe parcialmente mutilada, colocada coa Piedade å fronte. Isto
casa coa idea, moi estendida na parroquia, de que aos pés deste
monumento existía unha representación escultórica
das Tres Marias, isto é, da Virxe Maria, María Magdalena,
a de Magdala, e "a outra Maria" ou Maria de Betania, das cales
só se conserva a da Virxe. Crese que as outras dúas
pezas, María Magdalena e Maria de Betania, foran esculpidas de
raiz mentres que esta terceira estaria sendo reutilizada. Actualmente o
grupo que se conserva aínda mantén como anverso a
representación dunha Piedade, segundo quedou dito, que coa man
esquerda agarra o brazo dereito do fillo e coa dereita suxéitao
á altura dos omros. Ao Cristo morto fáltalle a cabeza. A
Virxe cóbrese cun manto e descansa sobre unha cabeza de anxo. Na
parte posterior da cruz o Cristo ten a cabeza ladeada sobre o ombro
dereito e os ollos pechados. Fáltanlle os brazos e ten rotas as
pernas. Os paus da cruz foron seccionados para realzar a figura da
Virxe como elemento escultorico principal e destacado.
O conxunto formado polas tres Marias orixinariamente estaba situado
diante do cruceiro, a un metro de distancia aproximadamente, segundo
contan na parroquia. Esta versión pode corroborarse acudindo
á publicación de Espinosa Rodriguez do ano 1951, se ben
nesa data só parece existir unha peza; a fotografia non é
moi explicita. En todo caso, temos que dicir que non fomos quen de
confirmar definitivamente o numero de unidades que durante un tempo
compuxeron o monumento nin se parte delas puideron ser incorporadas
despois do ano 51 e, polo tanto, non confirmamos nin desmentimos a
lenda parroquial.
Principal fonte oral: Delfina Duran (87 anos), do Pedrouco.
A dicir de Dorinda Nieves Hermida Fernández, de Cidáns,
sempre existiu só o único grupo conservado e foi no final
dos setenta ou principio dos oitenta cando intentaron roubalo. Non
lembra con precisión o ano pero recorda que foi ao dia seguinte
da festa de setembro. Relata que por algunha razón non desvelada
a imaxe apareceu no rego, ao pé do coto, conformándose os
ladróns con levar a cabeza do Cristo. Contóunolo en
xaneiro de 2017, camiño dos 93 anos.
No que si coinciden todas as fontes consultadas é en que a
consecuencia da subtracción relatada os veciños decidiron
colocar os restos conservados no lugar que actualmente ocupan. Este
cruceiro, fermoso e moi peculiar entre todos os do Val de Miñor,
tamén é coñecido como "do Coto das Mercés"
e "da Piedade"
(Páx 2 da obra: Autorízase a
reproducción de texto e fotografías sempre que se cite a
autoría e a fonte de procedencia.")
|